O Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος αντιπαθούσε το πρωινό ξύπνημα, αλλά η στωική φιλοσοφία του τον βοηθούσε πάντα να κατορθώνει να αδράχνει την ημέρα.
Ένα ενδιαφέρον γεγονός για τον Μάρκο Αυρήλιο, τον Ρωμαίο αυτοκράτορα και στωικό φιλόσοφο, είναι ότι, παρά τις αυτοκρατορικές του ευθύνες και τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε, έβρισκε χρόνο για προσωπική περισυλλογή και φιλοσοφικό στοχασμό. Έμεινε μάλιστα, περισσότερο γνωστός στην ιστορία, για τη συλλογή των προσωπικών του γραπτών που ονομάστηκαν “Διαλογισμοί”. Αυτοί οι στοχασμοί δεν προορίζονταν για δημοσίευση, αλλά ήταν μια σειρά σημειώσεων προς τον εαυτό του, που εξερευνούσαν τη στωική φιλοσοφία και παρείχαν πληροφορίες για τις σκέψεις του σχετικά με την ηγεσία, την αρετή και τη φύση της ύπαρξης. Οι “Διαλογισμοί” του σήμερα όμως, προσφέρουν μια μοναδική ματιά στο μυαλό ενός Ρωμαίου αυτοκράτορα που εκτιμούσε την ενδοσκόπηση και την αυτοβελτίωση εν μέσω των απαιτήσεων της διακυβέρνησης μιας αυτοκρατορίας.
Ωστόσο, ο Μάρκος Αυρήλιος, πέρα από τις φιλοσοφικές του αναζητήσεις, προσπαθούσε να δώσει λύσεις σε πιο πρακτικά προβλήματα που τον απασχολούσαν. Ένα από αυτά ήταν ότι ο ίδιος δεν ήταν καθόλου πρωινός άνθρωπος. Και παρόλο που για τη συντριπτική πλειονότητα των Ρωμαίων το ξύπνημα δεν αποτελούσε επιλογή -οι φτωχοί έπρεπε να σηκωθούν από το κρεβάτι επειδή έπρεπε να εργαστούν και η μεσαία τάξη, που δεν αποτελούσε μέρος του εργατικού δυναμικού, έπρεπε να ξυπνήσει για να συναντηθεί με τους πλούσιους προστάτες που πλήρωναν για τον τρόπο ζωής τους- ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν σχεδόν το μόνο άτομο στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία που δεν χρειαζόταν να κάνει τίποτα.
Πολλοί από τους προκατόχους του, συμπεριλαμβανομένων του Νέρωνα και του Καλιγούλα, πέρασαν τη βασιλεία τους αποφεύγοντας τις κρατικές υποθέσεις, αραχνιάζοντας στα κτήματά τους και αδειάζοντας τα αυτοκρατορικά ταμεία -και όλα αυτά χωρίς ούτε μια λέξη διαμαρτυρίας από τους οπαδούς τους. Αν ο Μάρκος Αυρήλιος ήθελε λοιπόν να πάρει ρεπό και να συνεχίσει να κοιμάται, κανείς δεν θα μπορούσε να τον εμποδίσει να το κάνει. Ωστόσο, δεν το έκανε ποτέ και σηκωνόταν κάθε μέρα από το κρεβάτι του. Αυτή του η επίδειξη θέλησης για αυτοβελτίωση, παραμένει μέχρι σήμερα αξιοθαύμαστη, εμπνέοντας πολλές πρακτικές και στρατηγικές ευεξίας.
Η αυτοκρατορική συμβουλή
Στους Διαλογισμούς, o αυτοκράτορας αποκαλύπτει πώς κατάφερνε να κινητοποιεί τον εαυτό του: “Την αυγή, όταν δυσκολεύεστε να σηκωθείτε από το κρεβάτι, πείτε στον εαυτό σας: Πρέπει να πάω στη δουλειά ως άνθρωπος. Τι έχω να παραπονεθώ, αν πρόκειται να κάνω αυτό για το οποίο γεννήθηκα, τα πράγματα για τα οποία ήρθα στον κόσμο για να κάνω; Ή μήπως είναι αυτό για το οποίο δημιουργήθηκα; Για να κουρνιάζω κάτω από τις κουβέρτες και να ζεσταίνομαι;”
Ακόμα όμως και αν σύμφωνα με τον ίδιο, οι παρορμήσεις του τον νικούσαν, θα τους απαντούσε ότι ο κόσμος και η φύση αλλάζει συνεχώς, κάνοντας τον κόσμο μας κάτι νέο, άρα προσφέροντάς μας πάντα κάτι καινούργιο να δούμε. Με βάση τα παραπάνω αποσπάσματα, ο αυτοκράτορας κρατούσε τον εαυτό του σε συνεχή εγρήγορση, καθώς αποδεχόταν την παροδική φύση της ζωής και τη συνεχή αλλαγή που ενυπάρχει στον κόσμο. Για τον Μάρκο Αυρήλιο, το πρωινό ξύπνημα ήταν ουσιαστικά κάτι περισσότερο από το να αξιοποιείτε στο έπακρο τη μέρα σας.
Αναγκάζοντας τον εαυτό σας να σηκωθεί από το κρεβάτι, ακόμη και όταν δεν το θέλετε, ζείτε τη ζωή όπως πρέπει να ζείτε, όπως -σύμφωνα με τον ίδιο- το θέλει η φύση. Υπό αυτή την έννοια, τα σχόλιά του για την πρωινή του ρουτίνα οδηγούν σε μια πολύ ευρύτερη συζήτηση για την αρετή, η οποία στους Διαλογισμούς ορίζεται ως η επιδίωξη ιδιοτήτων όπως η σοφία, το θάρρος, η δικαιοσύνη και η εγκράτεια.
Πώς να αγαπήσουμε το πρωϊνό ξύπνημα
Η στωική φιλοσοφία του Μάρκου Αυρηλίου μπορεί να μας προσφέρει κάποιες ιδέες και αρχές που μπορεί να μας βοηθήσουν να γίνουμε πρωινοί τύποι. Αν και δεν επικεντρώθηκε ειδικά σε αυτό, οι διδασκαλίες του για την αυτοπειθαρχία, την ενσυνειδητότητα και την επιδίωξη της αρετής μπορούν να εφαρμοστούν για την καλλιέργεια συνηθειών που υποστηρίζουν μια θετική πρωινή ρουτίνα.
Ξεκινήστε με την ενσυνειδητότητα και τον αναστοχασμό: Ξεκινήστε την ημέρα σας με μια στιγμή ενσυνειδητότητας ή περισυλλογής. Σκεφτείτε τι θέλετε να πετύχετε κατά τη διάρκεια της ημέρας και θέστε θετικές προθέσεις.
Αγκαλιάστε την πειθαρχία: Ο στωικισμός δίνει έμφαση στην αυτοπειθαρχία και τον αυτοέλεγχο. Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας να ξυπνάει σε σταθερή ώρα κάθε μέρα, ακόμη και τα Σαββατοκύριακα. Η δημιουργία μιας ρουτίνας μπορεί να βοηθήσει στην καθιέρωση μιας φυσικής ώρας αφύπνισης.
Επικεντρωθείτε σε ό,τι μπορείτε να ελέγξετε: Η στωική φιλοσοφία ενθαρρύνει την εστίαση σε πράγματα που έχετε υπό τον έλεγχό σας. Ενώ δεν μπορείτε να ελέγξετε εξωτερικούς παράγοντες όπως η ώρα που ανατέλλει ο ήλιος, μπορείτε να ελέγξετε πότε ξυπνάτε και πώς προσεγγίζετε το πρωινό σας.
Θέστε ρεαλιστικούς στόχους: Ο Μάρκος Αυρήλιος μιλούσε συχνά για τη σημασία του να θέτετε ρεαλιστικούς και εφικτούς στόχους. Αντί να προσπαθείτε να αναμορφώσετε ολόκληρη την πρωινή σας ρουτίνα με τη μία, ξεκινήστε με μικρές, διαχειρίσιμες αλλαγές και χτίστε σταδιακά πάνω σε αυτές.
Εφαρμόστε την ευγνωμοσύνη: Εξετάστε το ενδεχόμενο να ενσωματώσετε μια πρακτική ευγνωμοσύνης στην πρωινή σας ρουτίνα. Ο αναστοχασμός για όσα είστε ευγνώμονες μπορεί να δώσει έναν θετικό τόνο για την ημέρα.
Εκτιμήστε την ηρεμία: Ο στωικισμός διδάσκει την αξία της εσωτερικής ηρεμίας. Ξυπνώντας νωρίς, μπορείτε να έχετε ένα ήσυχο και ειρηνικό ξεκίνημα της ημέρας σας, παρέχοντας μια αίσθηση ηρεμίας πριν αρχίσουν οι απαιτήσεις της καθημερινότητας.
Ενδιαφέρουσες δραστηριότητες πριν από τον ύπνο: Προετοιμαστείτε για την επόμενη μέρα, ασχολούμενοι με δραστηριότητες ηρεμίας πριν από τον ύπνο. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει διάβασμα, ημερολόγιο ή άσκηση ενσυνειδητότητας. Ένας καλός βραδινός ύπνος μπορεί να συμβάλει σε ένα πιο θετικό και ενεργητικό πρωινό.
Να θυμάστε ότι η εφαρμογή αυτών των αρχών απαιτεί συνέπεια και υπομονή. Ο στωικισμός ενθαρρύνει την ανάπτυξη συνηθειών με την πάροδο του χρόνου, και ενσωματώνοντας αυτές τις ιδέες στην καθημερινή σας ζωή, μπορεί να διαπιστώσετε ότι με φυσικό τρόπο γίνεστε περισσότερο πρωινός άνθρωπος.