Η διατροφή των μοναχών μας δίνει το καλό παράδειγμα για το είδος διατροφής που θα πρέπει να ακολουθούμε στη ζωή μας. Οι μοναχοί δεν τρώνε κρέας. Τρώνε πολλά όσπρια και σε ορισμένες περιπτώσεις, τρώνε ψάρι.
Τρώνε δυο φορές την ημέρα σε συγκεκριμένες ώρες και καταναλώνουν μικρές ποσότητες.
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες τα γεύματα είναι δύο: ένα στις 8 πμ, το λεγόμενο μεσημεριανό, και ένα στις 6μμ, το βραδινό ή αλλιώς δείπνο.
Υπάρχουν μόνο αυτά τα δύο γεύματα, ενώ δεν προβλέπεται πρωινό ή οποιοδήποτε ενδιάμεσο γεύμα.
Κατά τους χειμερινούς μήνες, το ωράριο διαφέρει κατά μια ώρα.
Γιατί όμως τρώνετόσο νωρίς μεσημεριανό και βραδινό;
Το ωράριο που ακολουθούν οι Αγιορείτες είναι το ηλιακό, που συνηθίζεται να λέγεται “βυζαντινή ώρα”.
Βάση του βυζαντινού ωραρίου είναι το ηλιοβασίλεμα. Με τη δύση του ηλίου τελειώνει η μέρα και η συγκεκριμένη στιγμή συμπίπτει για τους μοναχούς με την ώρα δώδεκα τα μεσάνυχτα.
Με αυτόν τον τρόπο γνωρίζουν με ακρίβεια πότε θα φάνε και έτσι έχει προσαρμοστεί ο οργανισμός τους σε μια ισορροπημένη διατροφή σε συγκεκριμένο ωράριο.
Επιπλέον, τηρείται το μέτρο στο φαγητό με την κατανάλωση συγκεκριμένων ποσοτήτων. Συγκεκριμένα, μόλις τελειώσει η ποσότητα του γεύματός τους, δεν υπάρχει δυνατότητα για επιπλέον ποσότητα.
Το επίπεδο ποιότητας των φαγητών τους είναι πολύ υψηλό, καθώς όλα τα εδώδιμα αγαθά είναι βιολογικής καλλιέργειας και προέρχονται από τα χωράφια τους.
Ο τρόπος μαγειρέματος είναι πολύ απλός και υγιεινός και τα φαγητά που επιλέγουν να παρασκευάζουν, τους βοηθούν στην πνευματική τους εγρήγορση και στην ενδυνάμωση των αντοχών τους στη σωματική άσκηση. Έτσι ανταποκρίνονται με επιτυχία στις εργασίες τους.
Παρά την απουσία κρέατος από το διαιτολόγιό τους, δεν παρουσιάζουν προβλήματα υγείας, αντιθέτως σπάνια εκδηλώνουν κάποια ασθένεια και, αν αυτή παρουσιαστεί, θα είναι σε μεγάλη ηλικία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μοναχοί δεν καπνίζουν.
Ας συνοψίσουμε τη διατροφή και τα μυστικά διατροφής των Αγιορειτών μοναχών :
· Τροφές χωρίς λίπη και καρυκεύματα
· Μικρά γεύματα σε συγκεκριμένες ώρες
· Εγκράτεια στην ποσότητα
· Αποχή από το κρέας
· Αποκλειστική χρήση ελαιόλαδου στα φαγητά
· Κανένα λίπος, βούτυρο, μαργαρίνες, κρέμα γάλακτος, και άλλα συναφή προϊόντα στην παρασκευή των γευμάτων
· Ελιές, λαχανικά, ψωμί και ζυμαρικά
· Τυριά, αυγά και πίτες (τις ημέρες που δεν απέχουν από το λάδι ή μετά τις μεγάλες νηστείες)
· Σπάνια κατανάλωση μαλάκιων (καλαμάρια, χταπόδια, σουπιές), κυρίως την περίοδο των νηστειών
· Κατανάλωση χωρίς περιορισμό χόρτων, μανιταριών και φρούτων του δάσους (αγριοφράουλες, κούμαρα, βατόμουρα, κράνα, κάστανα κ.ά)
· Κρασί, τσίπουρο, καφές, τσάι
· Λουκούμια και χαλβάς
Το κρέας το αντικαθιστούν με άφθονα λαχανικά και φρούτα, που είναι πλούσια σε βιταμίνες (A, C, E), φυλλικό οξύ, ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες. Η διατροφή τους είναι «φτωχή» μόνο σε κορεσμένα ζωικά λίπη.
Τα όσπρια, με τη σειρά τους, αποτελούν το «κρέας» της νηστείας.
Παρέχουν σύνθετους υδατάνθρακες αλλά και φυτικές πρωτεΐνες με μηδαμινό λίπος. Αν συνδυαστούν σωστά με δημητριακά (ρύζι, καλαμπόκι, ψωμί), μας δίνουν πρωτεΐνες, ισάξιες του κρέατος.
Το ψωμί βρίσκεται στη βάση της μοναστηριακής διατροφικής πυραμίδας και εκτός από τους σύνθετους υδατάνθρακες (βασική πηγή ενέργειας για τον οργανισμό μας), περιέχει φυτικές ίνες και βιταμίνες Β και Ε.
Ένα πλούσιο σε διατροφικές αξίες διαιτολόγιο, όπως αυτό των μοναχών, πέρα από το ότι συνιστά κατά τους ειδικούς μια φυσική ασπίδα προστασίας από καρδιαγγειακά νοσήματα, ωφελεί στα παρακάτω:
● Μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων στο αίμα
● Βοηθά την καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου και της αρτηριακής πίεσης
● Προστατεύει από οστεοπόρωση και διάφορους τύπους καρκίνου
● Διαθέτει αντιγηραντικές ιδιότητες
● Ευνοεί την καλύτερη λειτουργία του εντέρου
Για τους μοναχούς η βάση όλων των αρετών είναι η νηστεία.
Νηστεία είναι ο διαρκής μετριασμός της τροφής με σύνεση και διάκριση.
Ο νόμος της νηστείας φαινομενικά αφορά το σώμα, και ειδικότερα το στομάχι, στην πραγματικότητα όμως αφορά την ψυχή, και ειδικότερα τον νου.
Στο πλαίσιο του 7ου συνεδρίου ογκολογίας Δυτικής Ελλάδας, που πραγματοποιήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2011 στην Πάτρα, μίλησε και ο Αγιορείτης Μοναχός Επιφάνιος, Γέροντας του Ιερού Καθίσματος Αγίου Ευσταθίου (Μυλοπόταμος). Παραθέτω σκόπιμα σχετικό απόσπασμα από την ομιλία του:
“ Σήμερα στο Άγιον Όρος ζουν περίπου δύο χιλιάδες μοναχοί. Συνήθως πεθαίνουν από φυσιολογικά αίτια στα βαθιά γεράματα. Σημαντικότατο ρόλο στη σωματική υγεία των μοναχών παίζει η επιβεβλημένη νηστεία.
Η νηστεία, σαν κανόνας από τους Άγιους Πατέρες, δεν είναι τιμωρία. Είναι σωτήριος υπόδειξη. Οι μοναχοί ακολουθούν τους κανόνες της νηστείας με ευχαρίστηση, γιατί βιώνουν τα οφέλη της.
Η νηστεία καθαρίζει τον νου. Εξευγενίζει τη σκέψη.
Η νηστεία είναι αναγκαία όσο τα μάτια. Ό,τι είναι τα μάτια για το σώμα μας, είναι η νηστεία για το μέσα μας, για την ψυχή μας.”
Λοιπές ευεργετικές ιδιότητες της διατροφής των μοναχών στη ζωή τους:
Α. Μακροζωία
Οι περισσότεροι μοναχοί πεθαίνουν μετά τα ογδόντα πέντε χρόνια. Οι θάνατοι από τα εβδομήντα έως τα ογδόντα πέντε χρόνια είναι λίγοι. Υπάρχουν όμως και αρκετοί μοναχοί που πεθαίνουν μετά τα ενενήντα πέντε. Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις μοναχών οι οποίοι ζουν περισσότερο και από εκατό χρόνια.
Β. Καλή φυσική κατάσταση
Γ. Ισορροπημένη ψυχοσωματική κατάσταση, ευεξία
Δ. Ελαχιστοποίηση των ποσοστών θανάτου από καρκίνο στομάχου και πνευμόνων και σχεδόν μηδενικά ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου και του προστάτη. Τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια, έχει διαπιστωθεί μόνο μια περίπτωση θανάτου από καρκίνο του παχέος εντέρου.
Ε. Χαμηλό ποσοστό καρδιολογικών περιστατικών, καθώς και άλλων οργανικών αντιδράσεων που έχουν άμεση σχέση με την καρδιά (πχ πίεση, αρτηριοσκλήρυνση, χοληστερίνη, τριγλυκερίδια κλπ.)
Λοιπές συνήθειες μοναχών που μεγιστοποιούν τα οφέλη της διατροφικής τους κουλτούρας:
Σωματική Άσκηση:
Παρόλο που τρέφονται δυο φορές την ημέρα, έχουν έντονη κινητικότητα και σωματική άσκηση. Γυμνάζονται με φυσικό τρόπο μέσα από τις αγροτικές και τις καθημερινές ασχολίες τους. Για την εκτέλεση εξάλλου των διακονημάτων χρειάζεται καλή φυσική κατάσταση. Είναι απαραίτητη για να αντέξει κάποιος τις καθημερινές εργασίες, που μπορεί να είναι περισσότερες από μία και να διαρκούν αρκετές ώρες.
➢ Κοινή εστίαση:
Οι μοναχοί τρώνε όλοι μαζί σαν οικογένεια σε προγραμματισμένα γεύματα. Έτσι πετυχαίνουν τη σταθερότητα στον μεταβολισμό τους, ενώ με την αποφυγή κατανάλωσης διαδοχικών και ακατάστατων γευμάτων ή μεγάλων ποσοτήτων διευκολύνουν την πέψη του οργανισμού τους, κάτι που τους επιτρέπει την πνευματική τους ανασύνταξη και επαναλειτουργία.
➢ Ξεκούραση :
Οι μοναχοί για να αντέξουν την κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας – αφού ξυπνούν περίπου στις 3:30 το πρωί – και μετά το πέρας του γεύματος, πηγαίνουν για ξεκούραση 2-3 ωρών για να ακολουθήσει στη συνέχεια για τον καθένα το διατεταγμένο διακόνημα.
Έχουν δηλαδή κενά ξεκούρασης, ώστε να παίρνουν δυνάμεις.
Αν εξετάσουμε την έντονη σωματική άσκηση σε συνάρτηση με τη λιτή διατροφή, θα δούμε ότι αυτό που τους κρατάει δραστήριους όλη την ημέρα είναι η ποιότητα της διατροφής τους και όχι η ποσότητα.
Απόσπασμα απο το βιβλίο ¨O Μοναχός που έγινε CEO” – 1000 χρόνια Αθωνικό Management.